Obecnie szacuje się, że z depresją zmaga się około 350 mln ludzi, w tym 1,5 mln Polek i Polaków. Jak rozpoznać depresję? Jakie są jej przyczyny? Gdzie szukać pomocy?
Mamy różne typy depresji: poporodowa (tzw. baby blues), zimowa, urojeniowa, hipochondryczna, atypowa, dystymia… Ja się postaram przybliżyć Wam, czym jest depresja (ogólnie), jakie są jej objawy, przyczyny, gdzie można znaleźć pomoc.
Uwaga! Podobnie, jak w przypadku tekstów o zaburzeniach odżywiania, pamiętaj, że opracowując dany tekst, bazuję na konkretnych źródłach. Nie jestem lekarzem/psychologiem/psychiatrą. Jeżeli podejrzewasz u siebie depresję, zgłoś się po pomoc. Jeśli sądzisz, że ktoś w Twoim otoczeniu może mieć depresję, postaraj się ją wesprzeć. Nie mów „Wyluzuj”, „Nie przejmuj się”, „Nie przesadzaj”, bo to nie pomoże, a może pogorszyć sprawę. Jeśli natomiast to Ty chorujesz na depresję, trzymam za Ciebie mocno kciuki. :)
Zaburzenie depresyjne należy do grupy zaburzeń związanych z epizodami nastroju lub zaburzeniami nastroju. Istnieją trzy grupy zestawów kryteriów do diagnozowania problemów psychicznych związanych z nastrojem: 1) epizody nastroju, 2) zaburzenia nastroju, 3) uszczegółowienia opisujące ostatni epizod i przebieg nawracania.
Epizod depresyjny: przez co najmniej 2 tygodnie pacjent ma obniżony nastrój (lub nie potrafi cieszyć się z życia) oraz doświadcza problemów z jedzeniem i snem, poczucia winy, utraty energii, trudności z koncentracją i myśli o śmierci.
Epizod maniakalny: przez co najmniej tydzień pacjent ma podwyższony nastrój i może przejawiać poczucie własnej wielkości, rozmowność i podatność na rozproszenie uwagi. Zła ocena sytuacji prowadzi do znacznego ograniczenia funkcjonowania społecznego lub zawodowego, często pacjenci muszą być hospitalizowani.
Epizod hipomaniakalny: przypomina epizod maniakalny, ale jest krótszy i charakteryzuje się mniejszym nasileniem. Hospitalizacja nie jest wymagana. Natomiast zaburzenia nastroju to wzorzec chorobowy spowodowany nieprawidłowym nastrojem. Prawie każdy pacjent, u którego pojawia się zaburzenie nastroju, doświadcza w jakimś czasie depresji. Wiele jednak zaburzeń nastroju rozpoznaje się na podstawie epizodu nastroju. Tak więc zaburzenie depresyjne to stan, w którym u pacjenta występuje co najmniej jeden epizod depresyjny i który nie ma objawów manii lub hipomanii.
Depresja należy do grupy zaburzeń psychicznych odnoszących się do zespołu objawów występujących w przebiegu chorób afektywnych.
Depresja staje się prawdopodobna, kiedy występują co najmniej 4 objawy (w tym 2 podstawowe), które utrzymują się minimum 2 tygodnie. Jednak większość pacjentów podejmujących leczenie wykazuje więcej objawów i utrzymują się one nawet całymi latami.
Do podstawowych objawów depresji zaliczamy:
1. obniżony nastrój,
2. brak radości,
3. brak energii,
Ponadto, przy depresji mogą występować:
1. negatywna własna ocena,
2. poczucie winy,
3. myśli i zachowania samobójcze,
4. niesprawność intelektualna,
5. zaburzenie aktywności,
6. zaburzenia snu,
7. zaburzenia apetytu i masy ciała
Depresję może stwierdzić/wykluczyć jedynie lekarz. Ale, co ciekawe, nie musi to być jedynie psycholog bądź psychiatra. Większość lekarzy rodzinnych poradzi sobie z tym zadaniem bez problemu. Podobnie neurolodzy, kardiolodzy, diabetolodzy, endokrynolodzy lub ginekolodzy posiadają praktyczną umiejętność diagnozowania i leczenia depresji. Dlaczego tak różni specjaliści? Ponieważ obniżony nastrój bardzo często towarzyszy innym chorobom, w tym somatycznym.
Z kolei, jeśli dany lekarz nie podejmie się terapii, to ma obowiązek wskazać, co i gdzie należy dalej robić. Postawienie rozpoznania musi mieć dalszy ciąg w postaci leczenia. Terapia depresji może odbywać się w ramach zespołów współpracujących ze sobą lekarzy, psychologów, psychoterapeutów i fizjoterapeutów.
Przyczyny depresji
Istnieje podział na depresję endogenną i egzogenną (reaktywną). Depresja endogenna uwarunkowana jest biologicznie (m.in. genetycznie), charakteryzuje się brakiem uchwytnej przyczyny zewnętrznej (np. stresujących okoliczności lub przeżyć) oraz zwykle wysokim nasileniem dolegliwości. Natomiast, depresję egzogenną łączy się z czynnikami psychospołecznymi lub wcześniejszymi stresującymi, przytłaczającymi wydarzeniami.
Depresja endogenna wynika z zaburzeń w neuroprzekaźnictwie. Niewłaściwe wydzielanie neuroprzekaźników negatywnie wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego - dochodzi wówczas do patologii poszczególnych układów. U osób z depresją zaobserwowano obniżoną ilość GABA, serotoniny i noradrenaliny.
Co istotne, depresji nie dziedziczy się – dziedziczy się bardziej skłonność do zapadnięcia na tę chorobę.
Ważne jest również to, że jeżeli będziemy dbać o nasze zdrowie psychiczne, możemy uniknąć depresji, nawet jeśli mamy do niej predyspozycje.
Depresja enzogenna wiąże się z przyczynami, które możemy zaobserwować w naszym środowisku. Do przyczyn społecznych depresji możemy zaliczyć: zmianę statusu finansowego, konflikty interpersonalne, zawody emocjonalne, konflikty małżeńskie i rodzinne, choroby przewlekłe, czy śmierć osoby bliskiej, wykorzystywanie seksualne, nadużywanie fizyczne, psychiczne, czy zaniedbania wychowawcze w dzieciństwie.
Depresja może też towarzyszyć chorobom somatycznym, na przykład nowotworom, chorobom neurologicznym, chorobom serca, itd.
Leczenie depresji
Istnieją różne metody leczenia depresji. Jednak należy pamiętać, że najskuteczniejsze jest połączenie terapii z leczeniem psychotropami. Psychotropy mają na celu doprowadzenie do porządku równowagi hormonalnej – żeby nasz mózg wytwarzał wystarczająco dużo serotoniny i nie tak dużo kortyzolu (bo to też te hormony mają bardzo duże znaczenie w depresji). Tak jak wszystkie leki mają skutki uboczne, ale to mit, że osoba biorąca psychotropy zmieni się o 100% stopni i będzie niczym zombie. Dobrze dobrane leki mogą pomóc choremu, którego mózg nie działa tak jak powinien. Plus tylko psychiatra może przepisać antydepresanty.
Jednak leki to za mało. Jeżeli bierzemy tabletkę na ból głowy, to ból mija, ale jeśli będziemy grać na komputerze całą noc, to ten ból powróci. Dlatego istotne jest połączenie leków, które ogarną nasz mózg, z terapią, na której przepracowuje się różne sytuacje w naszym życiu, analizuje się różne nawyki, schematy myślowe, które mogą być szkodliwe i uczy się tak myśleć i funkcjonować, żeby wyleczyć się z depresji.
Kto jest szczególnie narażony na depresję?
Poza osobami w trudnych sytuacjach życiowych, kobietach w ciąży (depresja poporodowa), osobach doświadczającym wypalenia zawodowego, są to… właściwie wszyscy, w tym dzieci i nastolatki. U tych dwóch ostatnich depresja przebiega nieco inaczej, niż u dorosłych. Jednak najczęściej obserwuje się depresję u kobiet i u osób w wieku 20-40 lat.
Na depresję szczególnie narażeni są studenci. Istnieje pewne ciekawe badanie, które zostało przeprowadzone na studentach wrocławskich uczelni.
Charakterystyka próby odzwierciedlała strukturę społeczności studentów pod względem płci, roku i trybu studiów, a także kierunków kształcenia.
Wrocławscy studenci najczęściej spełniali kryteria diagnostyczne epizodu umiarkowanej depresji. Nieco rzadziej w badanej populacji odnotowano epizody głębokiej depresji. Depresja o łagodnym nasileniu stanowiła wyraźnie niższy odsetek wszystkich diagnoz z omawianej kategorii.
Omawiane badanie wykazało, że etap i profil kształcenia oraz sytuacja osobista studentów stanowią czynniki ryzyka epizodu depresyjnego. Studenci w środkowej fazie studiowania (tj. uczący się na II lub III roku studiów) częściej zmagają się z objawami depresyjnymi niż studenci z młodszych i starszych roczników. Z epizodami depresyjnymi w ciągu całego życia najczęściej borykają się przedstawiciele kierunków humanistycznych i pedagogicznych, społecznych, przyrodniczych, rolniczych, leśnych i rybactwa.
Sytuacja osobista została potwierdzona jako czynnik ryzyka dla epizodów depresyjnych. Osoby pozostające w związkach rzadziej cierpią z powodu obniżonego nastroju niż ich rówieśnicy niebędący w związku.
Wykazano również, że rok studiów i sytuacja osobista stanowią istotne czynniki ryzyka epizodów głębokiej depresji. Najwyższe wskaźniki rozpowszechnienia depresji o ciężkim przebiegu obserwowano wśród studentów znajdujących się na półmetku nauki.
Wykazano także, że istnieje związek pomiędzy częstością łagodnej depresji a sytuacją mieszkaniową młodzieży akademickiej.
Wyraźnym czynnikiem ryzyka epizodów depresyjnych jest natomiast etap kształcenia. Najwyższy wskaźnik wspomnianych rozpoznań odnotowano wśród studentów z II i III roku studiów. Ponadto w ciągu całego życia rozpowszechnienie epizodów głębokiej depresji jest największe właśnie wśród osób znajdujących się na półmetku nauki akademickiej.
Możliwym wyjaśnieniem skłonności do depresji wśród studentów jest rozczarowanie nauką akademicką oraz wątpliwości związane z obraną ścieżką edukacji. Studenci często są niezadowoleni z organizacji i poziomu nauczania, a także przedmiotowego stosunku wykładowców wobec studentów.
Powyższe elementy nakładają się na typową dla młodych dorosłych niepewność dotyczącą wybranego profilu i zawodu oraz pierwsze porażki w roli studenta. Początek studiów jest zwykle zdominowany przez adaptację do życia akademickiego i towarzyszące jej lęki. Z tego względu pogłębiona refleksja nad przedmiotem i sposobem nauki może pojawić się z pewnym opóźnieniem, w wyniku kolejnych konfrontacji z własnymi predyspozycjami i możliwościami, a także obowiązującym systemem szkolnictwa wyższego. Pesymistyczne rozważania, zachwianie wiary w przyszłe sukcesy, spadek zainteresowania wykładami i ćwiczeniami wydają się bardziej prawdopodobne właśnie w środkowej fazie studiowania.
Według tego badania depresja utrudnia wejście w związek, a brak partnera nasila dolegliwości związane z obniżonym nastrojem, co z kolei powoduje, że nawiązanie i podtrzymanie relacji jest trudniejsze.
Depresja a samobójstwo
Depresja jest jedną z najczęstszych przyczyn samobójstw. W Polsce więcej osób umiera z powodu targnięcia się na swoje życie, niż w wyniku wypadków drogowych. Według statystyk dziennie aż 16 Polaków popełnia samobójstwo.
Wykazano, że następujące objawy zespołu depresyjnego często idą w parze z silnie wyrażonymi tendencjami samobójczymi:
1.duże nasilenie lęku przejawiające się podnieceniem ruchowym wraz z zaburzeniami snu lub całkowitą bezsennością,
2. poczucie beznadziejności, sytuacji bez wyjścia, niemożności uzyskania pomocy ze strony najbliższych, przekonanie o nieuleczalności, obecności ciężkich chorób, urojenia nihilistyczne,
3. poczucie winy, przekonanie o dopuszczeniu się ciężkich grzechów, przestępstw, dążenie do poniesienia kary,
4. obniżony nastrój,
5. dolegliwości bólowe i przewlekłe schorzenia somatyczne,
6. uporczywe zaburzenia snu,
7. przewlekłość depresji (nie jej nasilenie).
Do czynników ryzyka zaliczają się również utrata pracy, zła sytuacja materialna, samotność, samobójstwo bliskiej osoby.
Gdzie szukać wsparcia?
Istnieje wiele telefonów zaufania, m.in.: Telefon Zaufania Dla Dorosłych, czynny od poniedziałku do niedzieli w godzinach 14:00-22:00: 116 123
Fundacja ITAKA prowadzi Antydepresyjny Telefon Zaufania (numer: 22 654 40 41) oraz udziela szerokiego wsparcia osobom chorującym na depresję jak i ich najbliższym. Informacje na temat wsparcia, którego udziela Fundacja można znaleźć na stronie: www.stopdepresji.pl.
Portal Forum Przeciwko Depresji prowadzi kampanię na temat depresji, a także telefon zaufania: 22 594 91 00
Telefon ten jest czynny w środy i czwartki w godzinach: 17:00-19:00. Wszelkie informacje i kontakt można znaleźć na ich stronie forumprzeciwdepresji.pl
Istnieją również Ośrodki Interwencji Kryzysowej (tzw. OIK) – działające w większych miastach powiatowych w każdym województwie Ośrodki, w których można uzyskać bezpłatnie szybką pomoc psychologiczną i socjalną, w przypadku przemocy, bezdomności i innych sytuacji kryzysowych, w tym związanych z depresją. Udzielana pomoc jest pomocą doraźną w sytuacjach nagłych, gdy nie mamy możliwości skorzystania w innych instytucjach z pomocy psychologa czy pracownika socjalnego. W OIK-ach możemy uzyskać informację gdzie zgłosić się dalej po pomoc, która pozwoli nam wyjść z kryzysu i depresji.
UWAGA! To nie są jedyne opcje wsparcia. Jest ich o wiele więcej i łatwo można je wyszukać w Internecie. Pamiętaj, że jeżeli dotyczą cię problemy psychiczne (niekoniecznie depresja), zasługujesz na to, aby otrzymać rzetelną i skuteczną pomoc od wykwalifikowanych osób.
Agnieszka Szachowska
Bibliografia:
B. Łoza, "Cała nasza depresja",
E. Karmolińska-Jagodzik, Zaburzenia depresyjne. Wśród studentów i studentek w Polsce",
M. Osińska, A. Kazberuka i inni, "Depresja – choroba cywilizacyjna XXI wieku",
M. Zagdańska, A. Kiejna, "Rozpowszechnienie i czynniki ryzyka epizodów depresji wśród wrocławskiej młodzieży akademickiej – wyniki badania epidemiologicznego",
Film „Czego nikt ci nie powie o depresji?” na kanale Psycholoszka,
Filmy „PSYCHOTROPY – jaka jest prawda?” i „Antydepresanty vs psychoterapia – jak wyleczyć depresję? | Hania Es” na kanale Hania Es,
Strona https://forumprzeciwdepresji.pl/depresja/samobojstwo
Strona https://wyleczdepresje.pl/pomoc/ (na tej stronie znajduje się kontakt do Centrum Wsparcia Dla Osób w Stanie Kryzysu Psychicznego. Ono już nie istnieje. Jednak nadal jest dużo form kontaktu i organizacji, które pomagają osobom w depresji).
Komentarze
Prześlij komentarz